Geachte leden van de gemeenteraad van Oosterhout,
Wij hebben kennisgenomen van uw ontwerp-omgevingsvisie Oosterhout. Met deze brief brengen wij onze zienswijze over deze ontwerp-visie naar voren. Als Stichting Heilige Driehoek zetten wij ons in voor het behoud en versterken van het gebied in al zijn karakteristieken en waarden. De Heilige
Driehoek is één van de identiteitsdragers van Oosterhout, we moeten het koesteren en zorgvuldig mee omgaan. Dit betekent zeker niet dat er niets mag gebeuren in het gebied. Daarbij moet naar onze mening de lat dan hoger liggen dan enkel behoud door ontwikkeling. Ontwikkelingen die
plaatsvinden moeten per saldo kwaliteit toevoegen.
De Heilige Driehoek als ruimtelijke eenheid van bijzondere waarde
U kiest in de omgevingsvisie voor een gebiedsgerichte benadering. De gebiedsindeling zou dan logischerwijs opgebouwd moeten worden op basis van de samenhangende kenmerken en structuren van de fysieke leefomgeving. De Heilige Driehoek is een ruimtelijke eenheid, een samenhangend gebied met de status van beschermd stadsgezicht. En die eenheid verdient een eigen, of op zijn minst ongedeelde ontwikkelrichting.
Wij vinden het dan ook onbegrijpelijk en onacceptabel dat de Heilige Driehoek wordt opgeknipt en in delen wordt toegevoegd aan de wijken Leijsenakkers en Slotjes. U heeft bovendien ‘identiteit & ruimtelijke kwaliteit’ als een van de hoofdthema’s van uw visie benoemd en u roept op om cultuurhistorie beter te benutten als identiteitsdrager. Hoe kan het dan, dat u een van de identiteitsdragers van Oosterhout niet in samenhang beschouwt? Dit geldt bovendien ook voor het
beschermde stadsgezicht Heuvel – Slotlaan – Ridderstraat.
Uit de tekst wordt ons duidelijk dat u zelf ook niet goed uit de voeten kan met deze opdeling van de Heilige Driehoek. De delen worden gepresenteerd als onderdeel van de wijken Leijsenakkers en Slotjes, maar in de tekst worden deze dan weer ieder als eigen gebied behandeld. De knip wordt ook onhandig gedaan. De Hoogstraat wordt bij Leijsenakkers betrokken, terwijl deze ruimtelijk- functioneel veel sterker verbonden is met de Vurhai.
Wij pleiten er dan ook sterk voor dat het gebied van de Heilige Driehoek als één samenhangend geheel een plek in de omgevingsvisie krijgt. Een zelfstandige plek doet het meest recht aan het gebied, als identiteitsdrager met hoge ruimtelijke kwaliteit. Hieronder gaan wij nog verder in op bepaalde aspecten of thema’s die de waarde van het gebied onderschrijven, of die vragen om meer aandacht in de visie.
Cultuur
Cultuur vormt een belangrijk ingrediënt voor een gezonde en sterke samenleving. Deze zin uit de visie kunnen wij van harte onderschrijven. Het is goed dat in de omgevingsvisie aandacht is voor cultuur. Maar het valt ons op dat in de visie onder deze noemer niets over de Oosterhoutse kloosters, kerken en gebedshuizen vermeld staat. Ondanks de tendens van ontkerkelijking, spelen deze nog altijd een belangrijke rol in onze samenleving en cultuur. Veel van de gebouwen vormen bovendien belangrijke pijlers in ons cultureel erfgoed en geven identiteit aan stad, dorp of buurt.
In de Heilige Driehoek zijn drie actieve kloostergemeenschappen aanwezig, die alle drie bijdragen aan de Oosterhoutse samenleving, cultuur en identiteit. Dat is uniek en daar moeten we trots op zijn.
Je kan pas echt weten waar je heen wilt, als je weet waar je vandaan komt. Daarom verdient dit aspect van cultuur meer aandacht in de visie.
De Heilige Driehoek is bovendien een heel waardevol en rijk gebied voor cultuur in brede zin. De rijke cultuurhistorie, als plek voor bezinning en ontspanning, maar zeker ook als plaats voor veel culturele activiteiten, zoals de lichtjesavond op de begraafplaats, de herdenking van de Poolse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog, het MEK met al haar activiteiten en vrijwilligers, de missen, retraites en de Biënnale.
Duurzaam, energieneutraal en klimaatbestendig
De maatschappelijke opgave met betrekking tot duurzaamheid geldt voor heel Oosterhout, dus ook voor de beschermde stadsgezichten en de rijks- en gemeentelijke monumenten. Die opgave vraagt in die gebieden wel bijzondere aandacht. Voor de monumentale kloostercomplexen en boerderijen in het gebied is de opgave voor duurzaamheid en energie groot en complex. Dit vraagt innovatieve aanpak met oog voor de aanwezige waarden. Wij vragen u hier een actieve rol in te nemen om samen met betrokken partijen de kansen voor deze opgave te verkennen.
Ook roepen wij u op om beleid of richtlijnen op te stellen hoe om te gaan met zonnepanelen in beschermde stadsgezichten en bij monumentale bebouwing. Zowel op de bebouwing als bij grondopstellingen. Niet om de zonnepanelen te weren, maar om ze te geleiden naar een invulling die
recht doet aan de bijzondere waarden.
De Heilige Driehoek is een belangrijk onderdeel van de oofdgroenstructuur in Oosterhout. Daartoe is het in eerste instantie van belang dat de open en groene ruimtes onbebouwd blijven, dus geen verdere verdichting. Maar in het gebied liggen van nature ook goede kansen om nog verder aan
herstel van vergroening en vernatting te doen. De kansen met betrekking tot waterberging in de Heilige Driehoek signaleert u ook. Wij roepen u op om daarbij het oude (en nog bestaande) systeem van de Rullekes te benutten. Ga geen nieuwe kunstmatige ingrepen doen die niet bij het gebied passen. De op de visiekaart gesignaleerde kans voor extra water ter plaatse van de begraafplaats verdient wellicht nog nadere afweging.
Deelgebied Leijsenakkers
Met betrekking tot de behandeling van de Heilige Driehoek in dit deelgebied onderschrijven wij uw stelling dat verdere verstening niet wenselijk is van harte. Net als het daaraan verbonden voornemen om aan de slag te gaan met actualisatie van de ontwikkelings- en beheervisie voor het gebied. Wij zien uw uitnodiging hiervoor graag tegemoet.
U schrijft hier ook: “Vanuit Leijsenakkers is het wenselijk om sterkere verbindingen te maken (via groen en water) met de Heilige Driehoek.” Hierover gaan wij graag met u in overleg om duidelijk te krijgen wat u hier precies mee bedoelt.
Voor de Heilige Driehoek stelt u als grootste opgave: “Ontwikkelingen in (de omgeving van) de Heilige Driehoek (zoals recreatief medegebruik) moeten in balans zijn met de draagkracht en het specifieke karakter van het gebied.” Zoals wij in het begin al stelden, moet ontwikkelingen wat ons
betreft kwaliteit toevoegen. Wij vragen u die ambitie te onderschrijven.
Deelgebied Slotjes
In dit deel noemt u herontwikkeling op de bedrijfslocaties aan de Vuurdoornlaan, Meidoornlaan en de Esdoornlaan naar wonen afweegbaar. Dit vinden wij een zeer interessante overweging. Zoals u weet ligt een deel van de bedrijvigheid aan de oostzijde van de Meidoornlaan (locatie Vissers) binnen het beschermd stadsgezicht. Een transformatie naar woongebied biedt kansen om de beleefbaarheid van de Heilige Driehoek in deze hoek te versterken. Wij vragen u bij die transformatie de grenzen en waarden van het gebied te respecteren, maar we zien zeker kansen om tot een aantrekkelijk woonmilieu te komen. Wij vragen u ons actief te betrekken bij de planvorming rondom deze transformatie.
Ook zou het mooi zijn om met de transformatie een wandelverbinding van deze hoek naar de Monnikendreef te realiseren, om zo een gewenst ommetje te creëren. Uiteraard is hiervoor medewerking van de grondeigenaren of pachters nodig. Wij vragen u om samen met hen de
mogelijkheden te verkennen. Met een goed ontwerp, of een goede regeling kan er volgens ons zeker iets moois gemaakt worden.
U geeft in uw visie terecht het belang van identiteit en eigenheid van gebieden en plekken aan. De historie speelt bij die identiteit een belangrijke rol. Los van de belangen van de Heilige Driehoek willen wij een oproep doen om weer recht te doen aan de identiteit en historie van buurten, door ze te noemen bij de namen die ze hebben: de Vurhai (of Voorheide) en de Besterd.
Gespreksagenda
Ter voorbereiding op de omgevingsvisie en de daaruit volgende relevante programma’s hebben wij vorig jaar een gespreksagenda opgesteld. In die gespreksagenda hebben we een beknopte beschrijving van de geschiedenis en de waarden van het gebied opgenomen, aangevuld met onze ideeën en voorstellen hoe het gebied het best beschermd en versterkt kan worden. U heeft deze gespreksagenda vorig jaar ontvangen, maar voor de volledigheid hebben wij deze als bijlage nogmaals toegevoegd. Deze gespreksagenda moet gezien worden als integraal onderdeel van onze zienswijze.
Conclusie
Zoals u uit deze zienswijze begrijpt zien wij nog veel kansen om de Heilige Driehoek als cultuurhistorisch waardevolle identiteitsdrager van Oosterhout beter te borgen in de omgevingsvisie. En vragen u om op onderdelen verdere maatregelen te treffen. Wij blijven graag betrokken bij het vervolg, en wensen u veel succes bij het verbeteren van de omgevingsvisie.
Met vriendelijke groet,
Bestuur st. Heilige Driehoek
